Instructies & handleidingen

Stormschade verwerken met de kettingzaag - veilig werken als de natuur heeft toegeslagen

Gezinnen opgesloten in hun huis. Bomen komen recht op u af terwijl u aan het werk bent. Als brandweerman in Mississippi waar regelmatig stormen voorkomen, heeft Woodman Speights meer dan genoeg ervaring met het werken met kettingzagen onder zware omstandigheden. Zoals tijdens de gevaarlijke taak stormschade op te ruimen – iets dat alleen gedaan mag worden door daarvoor getrainde professionals. "Ik heb behoorlijk ernstige schade gezien", vertelt hij.

Woodman Speights
Leeftijd: 23
Beroep: Brandweervrouw bij de brandweer van Starkville
Woonplaats: Ponotoc, Mississippi

Het opruimen van een gebied waar een storm huisgehouden heeft is één van de meest gevaarlijke taken die met een kettingzaag uitgevoerd worden. Statistisch gezien gebeuren er meer ongelukken tijdens het opruimen na de storm dan tijdens de storm zelf. Woodman Speights en zijn collega's van de Starkville Fire Department staan altijd klaar om aan het werk te gaan met hun kettingzaag binnen handbereik. Tijdens hun laatste missie na een storm waren de opruimwerkzaamheden cruciaal om bij een noodsituatie te kunnen komen: een woonhuis waar een grote eik op gevallen was.

"We kregen een oproep binnen over een grote boom die door het dak van een huis was gevallen. Maar om daar te kunnen komen, moesten we eerst de wegen vrij maken van de bomen die daar overal overheen gevallen waren."

De ploeg van Woodman gebruikte hun kettingzagen om de weg vrij te maken. Een taak met heel wat uitdagingen, waaronder verschillende elektrische branden, gevallen kabels en puin.

"Het belangrijkste is om kalm te blijven. "Wanneer je iets doet zonder er bij na te denken, raak je gewond. En dat is een erg slecht moment om gewond te raken", zegt Speights.

Dankzij vrijwilligers die hielpen met het weghalen van afgezaagde takken en puin was het eerste deel van de opruimactie al na 30 minuten achter de rug en konden de brandweerlieden het huis betreden. Toen ontdekten ze dat de kroon van een enorme boom de gang helemaal blokkeerde waardoor het gezin opgesloten zat in één van de slaapkamers op de bovenverdieping.

"We begonnen met het controleren of er spanning op de takken stond, maar dat was niet het geval. Dus zaagden we de takken af en maakten zo een doorgang voor het gezin."

"Het belangrijkste is om kalm te blijven. Wanneer je iets doet zonder er bij na te denken, raak je gewond."

Wat is het belangrijkste advies dat u zou willen geven aan collegakettingzagers over het opruimen na een storm?

"Vergeet nooit dat als er ook maar een greintje twijfel is of u de situatie in de hand kunt houden, u het niet moet doen. Als u het idee heeft dat u misschien niet over de juiste uitrusting beschikt of niet voldoende ervaring hebt en het is geen ernstige noodsituatie, laat het dan over aan een professional."

7 professionele tips voor het opruimen na een storm

Voordat u begint
  1. Observeer. Evalueer de schade. Liggen er gevallen kabels of puin in de buurt van de bomen?
    Staat er spanning op het hout waardoor de beweging van het hout beïnvloed kan worden?
  2. Vertel. Zorg ervoor dat er alleen wordt opgeruimd door professionals die weten waar ze mee bezig zijn. Dergelijke werkzaamheden mogen alleen worden uitgevoerd door personen die daarvoor de juiste training hebben gehad.
  3. Ontsnappingsroute. Zorg ervoor dat u altijd voordat u begint te werken een ontsnappingsroute hebt bedacht.

1. Gebruik het juiste gereedschap

U dient ervoor te zorgen dat u de juiste beschermende kleding draagt voordat u met de kettingzaag gaat werken. U dient ook regelmatig de veiligheidsinrichtingen van de apparatuur te controleren zodat deze functioneel zijn. Neem ook altijd een EHBO-doos en extra brandstof en olie voor uw uitrusting mee.

En vergeet niet dat het beste dat u mee kunt nemen als u met een kettingzaag gaat werken gezelschap is. Vermijd altijd solo werken.

''Wij hebben meestal een voorman die het team specifieke taken geeft. Vaak worden we ook geholpen door vrijwilligers. Het is belangrijk dat alle betrokkenen, voordat de werkzaamheden beginnen, goed met elkaar communiceren omdat het moeilijk is om nog iets te horen boven het geluid van de kettingzaag uit met gehoorbescherming op", zegt Speights.

Uitrusting voor het werken in een door een storm geveld bos
  1. Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen
  2. EHBO-set
  3. Fluorescerende jas
  4. Kettingzaag met effectieve veiligheidsvoorzieningen
  5. Complete houtkapgordel
  6. Combican
  7. Bijl
  8. Wiggen om vastlopen te voorkomen
  9. Breekijzer met langere handgreep
  10. Extra kettingen en geleiders
  11. Extra lang zaagblad om vanuit een veilige positie door te reiken
Images Working with chainsaws, part 2

2. Plan uw werkzaamheden

Als u het door de storm getroffen gebied nadert, neem dan de tijd en evalueer de situatie. Zijn er gevallen kabels of is er puin aanwezig in de boomkronen? Is er spanning aanwezig in de bomen en zijn er ontwortelde bomen? U dient eerst goed bekijken wat u te wachten staat voordat u aan het werk gaat in het gebied. Het is ook zeer belangrijk dat u een ontsnappingsroute bedenkt, voor het geval er iets gebeurt.

"Het enige moment waarop je haast mag maken tijdens het opruimen, is als je een boom op je af ziet komen. Dan moet je gewoon alles kunnen laten vallen en de ontsnappingsroute volgen," zegt Speights. 

3. Zagen waar spanning is

Een probleem dat zich vaak voordoet bij het opruimen na een storm is spanning in de omgevallen bomen. Deze spanning kan onverwachte bewegingen veroorzaken tijdens het zagen in een boom waardoor de takken uitschieten en u verwonden, uw gereedschap raken of de boomstam in beweging zetten waardoor u bekneld raakt.

Speights legt uit hoe hij te werk gaat bij een omgevallen boom onder spanning:

"We zagen eerst alle dunne takken weg om een betere kijk op de situatie te krijgen. Vervolgens halen we zoveel mogelijk gewicht weg voordat we de onder spanning staande takken gaan zagen. Daarna maken we een kleine zaagsnede aan de kant met de spanning, om iets van de spanning weg te halen. Vervolgens maken we langzaam en gecontroleerd nog drie of vier kleine snedes tot de spanning geheel verdwenen is. Het is belangrijk om het langzaam en stap voor stap te doen."

Dit is gevaarlijk werk dat alleen door daarvoor getrainde professionals uitgevoerd mag worden.

Bij uitzonderlijk hoge spanning: Opening aan spanningszijde

Images Working with chainsaws, part 2

Een variatie waarbij u alleen zaagt vanaf de binnenkant van de boog (spanningszijde). Maak een zaagsnede als een open valkerf met een grotere openingshoek. Zaag telkens een klein stukje aan beide zijden tot de spanning minder wordt. De spanning wordt langzaam verminderd: gecontroleerd en gericht. Wees voorzichtig met de neus van het zaagblad om een terugslag te voorkomen.

Bij gemiddelde spanning: Open tegenovergestelde valkerf

Images Working with chainsaws, part 2
  1. Zaag een open valkerf aan de binnenkant van de gebogen boomstam tot ongeveer een derde van de dikte van de stam.
  2. Blijf zelf aan de binnenkant van de boog en zaag kleine stukjes tegelijk vanaf de buitenkant van de boog, in het midden van de kerf, tot de stam breekt.
Voer het kappen van de boom uit in de juiste volgorde
Door de storm gevelde bomen moeten worden gekapt in de richting van de stormwind.
Neem geen enkel risico en zorg ervoor dat u altijd een vluchtroute klaar hebt.
Begin met de bovenste bomen om te voorkomen dat deze op een gevaarlijke manier vallen en u vastzetten.
De bomen in de afbeelding worden in de volgende volgorde gekapt: 1, 2, 3, en 4.
  1. Schuine boom
  2. Afgebroken boom, hangende/gevelde boom
  3. Liggende ontwortelde boom
  4. Verticaal afgebroken boom, hoge stompen
Illustration Use Wwc part 2

4. Een schuin hangende boom neerhalen

Haal eerst de schuin hangende boom neer. De wortels van de boom staan waarschijnlijk onder spanning en de positie van de boom is niet stabiel. Loop daarom nooit binnen het kapgebied van de boom. Vel de boom met een rechte snede met veilige hoek, of, op een steile helling, met een V-snede of een diepe V-snede. De boom valt dan langzaam en blijft aan de stomp vast zitten tijdens zijn val zonder te splijten of iets te raken.

5. Afgeknapte bomen met hangende toppen vellen

Gezinnen opgesloten in hun huis. Bomen komen recht op u af terwijl u aan het werk bent. Als brandweerman in Mississippi waar regelmatig stormen voorkomen, heeft Woodman Speights meer dan genoeg ervaring met het werken met kettingzagen onder zware omstandigheden. Zoals tijdens de gevaarlijke taak stormschade op te ruimen – iets dat alleen gedaan mag worden door daarvoor getrainde professionals. "Ik heb behoorlijk ernstige schade gezien", vertelt hij.

  1. Begin met het afzagen van de top, dan kan de boom gemakkelijker gedraaid worden.
  2. Haal het afgebroken deel neer met een omdraaihaak, een omdraaiband of trek het los met een machine.
  3. Vel nu de hoge stomp op de gebruikelijke manier. Maar pas op - de stam valt meestal snel en kan op een uiteinde terecht komen, wegschieten en op een onvoorspelbare manier wegrollen.

6. Werken met ontwortelde, gevallen bomen

Images Working with chainsaws, part 2

Omgewaaide bomen met grote ontwortelde kluiten mogen nooit eerst aan het uiteinde afgezaagd worden als er enigrisico bestaat dat de wortel in uw richting zou kunnen schieten. Als de gehele boom moet worden verwerkt met een kettingzaag kan het beste met de top worden begonnen. Zo verdwijnt de spanning voordat u aan de wortels begint. Begin met het afzagen van de takken zodat u gemakkelijk kunt zien of er spanning op de stam staat.

Meet nu de lengte van het eerste stuk vanaf de top en begin daar met zagen. U kunt ook zagen tot er alleen een stobbe overblijft zodat de wortels niet omhoog kunnen schieten. Gebruik dan een trekker met een grijper of een lier om de ontwortelde boom met de lange stobbe weer overeind te zetten.

Waarschuwing: Als de stam is afgezaagd mag de ontwortelde boom niet zo blijven staan. Als de boom niet helemaal geveld wordt, kan deze op voorbijgangers vallen en ernstig letsel of de dood veroorzaken.

De wortels met de hand afzagen voordat er machinaal geoogst wordt, dient alleen te gebeuren als er geen risico is dat de ontwortelde boom om zal vallen. U dient zelf ook een veilige positie in te nemen voor het geval de stam wegschiet.

Als de stam bij de wortel wordt afgezaagd, kan deze met grote kracht opzij bewegen. Houd daarom de vluchtroute achter u vrij. Ga rechts van de wortelkluit staan en zaag rechts van op ongeveer 0,5 meter afstand in de stam. Als de stam opzij schiet als deze doorgezaagd wordt, zijn uw benen nu beschermd.

7. Gebroken bomen zonder hangende toppen vellen

Afgebroken boomstammen en hoge boomstompen worden op de gewone manier gekapt, net als een normale boom. Maar pas op – de stammen vallen meestal snel en kunnen op een uiteinde vallen, wegschieten en op een onvoorspelbare manier wegrollen.

Images Working with chainsaws, part 2